Rozwój dziecka zdolnego w wieku przedszkolnym.
Przedszkole ma na celu wszechstronny rozwój dziecka i przygotowanie go do podjęcia nauki w szkole. Przedszkole zatem kieruje, pobudza rozwój dziecka, dostarcza bodźców i treści wyzwalających jego aktywność.
Kierowanie rozwojem dziecka wymaga dobrej orientacji w jego indywidualnych możliwościach rozwojowych, aby można było postawić mu odpowiednie wymagania. Nauczyciel przedszkola codziennie obcując z dzieckiem obserwuje jego zabawę, wytwory plastyczne, słucha opowiadań, pytań czy wreszcie dostrzega szybkość czynionych postępów.
Dzieci przejawiające wszelkie zdolności i talenty trzeba nie tylko wychwycić spośród rówieśników, ale także je kształtować, rozwijać, wzbogacać i ciągle zachęcać do działania. Niezbędną okazuje się współpraca rodziców dziecka z przedszkolem ( a później szkołą ). Umiejętnie rozwijany talent stanie się źródłem radości rodziców, nauczycieli, a przede wszystkim samego dziecka.
Cechy ogólne dziecka uzdolnionego to:
- uczy się chętnie i łatwo,
- ma dobrą pamięć,
- posiada rozległą wiedzę ogólną,
- zadaje mnóstwo sondujących problem pytań,
- zagłębia się w szczególnie interesujące go dziedziny i zajęcia
- wykazuje dużą ciekawość,
- ma żywą i twórczą wyobraźnię ,
- ma poczucie humoru,
- stawia sobie nowe wyzwania i wyszukuje problemy do rozwiązania,
- posługuje się poprawnym językiem i wyszukanym słownictwem,
- woli pracować samodzielnie,
- ma wiele własnych pomysłów i rozwiązań różnych problemów,
- łatwiej i prędzej niż rówieśnicy nawiązuje kontakty z ludźmi
- znajduje zarówno przyjemność, jak i wyzwanie w intelektualnych dążeniach
- wykazuje zdolności przywódcze we wczesnym wieku,
- wykazuje wrażliwość na cudze i własne uczucia,
- ma wysokie wymagania względem siebie i innych,
- jest perfekcjonistą,
- wykazuje wysoki poziom oceny moralnej.
Należy wspomnieć, iż dziecko utalentowane nie musi wykazywać wszystkich tych cech.
Zauważając u dziecka niektóre z tych cechy możemy stwierdzić, że potencjalnie mamy przed sobą dziecko zdolne.
Rodzice posiadają ogromny wpływ na rozwój i wykorzystanie zdolności ich dziecka. Dzieci, którym rodzice czytają bajki, zachęcają do rozmów, zadawania pytań i odpowiadania na nie niewątpliwie mają większe szansę na rozwój intelektualny niż te, które posadzone przed telewizorem mają nie przeszkadzać zapracowanym rodzicom. To właśnie rodzina daje dziecku solidny fundament pod przyszły rozwój.
Rodzice muszą pamiętać, że ich zdolne dziecko ma te same potrzeby, co inne dzieci. Nie jest to „ mały dorosły”.
Dziecko musi mieć zaspokojoną potrzebę miłości, poczucia bezpieczeństwa i akceptacji. Talent ma być dla niego przeżyciem przyjemnym i bogatym, a nie presją.
Rodzice powinni zadbać o życie towarzyskie dziecka, stwarzać sposobność do nawiązywania kontaktu z gronem kolegów i znajomych. Dziecko zachęcane powinno być do wyjazdów na wycieczki, obozy itp., aby tym sposobem uczestniczyć w różnych wydarzeniach społecznych, aby nie pozostawać na uboczu. Należy wypracować równowagę między nauką a życiem towarzyskim. Nie może zaistnieć sytuacja, że dziecko cały czas wolny poświęca nauce.
Rodzice powinni zapewnić dziecku własny kącik, gdzie może ono czytać, pisać, tworzyć i oddawać się swoim zainteresowaniom. Należy szanować jego prywatność, pozwolić na „bycie samym”. Ponadto należy uszanować chęć dziecka do bycia innym, ekstrawaganckim, ponieważ poczucie własnej wartości jest ważniejsze niż jakieś narzucone, konwencjonalne zachowanie czy opinia.
Istotną częścią procesu wychowania stanowi zabawa, która jest doskonałą odskocznią od trudnych i intelektualnych wysiłków dziecka. Często dziecko zdolne chce przewodzić i narzucać treść zabawy. Należy w tym momencie reagować i uświadamiać dziecku, że w zabawie wszyscy są ważni i mają prawo do swojego zdania, własnych pomysłów.
Często zdarza się też, że dziecko zdolne odbiega od tradycyjnego, konwencjonalnego myślenia i zachowuje się wbrew ogólnie przyjętym zasadom. Momenty te rodzice muszą wychwycić i wyjaśniać podając przykłady z życia wzięte, a przedstawione w sposób bezpośredni i szczery.
Rodzice nie powinni porównywać swoich dzieci, ale traktować i oceniać je indywidualnie. Ważne jest, by rozumieli mocne i słabe strony każdego dziecka. Dziecko musi mieć świadomość, że każdy człowiek jest w czymś lepszy od drugiego. Rodzice nie mogą wywierać presji na dziecko, że zawsze i we wszystkim ma być najlepsze.
Rodzice dziecka zdolnego powinni kochać je mądrze, nie robić „ nic na siłę” i pamiętać, że aby ich dziecko odniosło sukces niezbędne jest ich wsparcie. Powinni tworzyć atmosferę, która będzie dziecko stymulować intelektualnie, pobudzała jego ciekawość. Wzajemne relacje dziecko - rodzice oparte winny być na wzajemnym szacunku, odpowiedzialności, zaufaniu i aprobacie. Rodzice niech aktywnie interesują się tym, co dziecko robi, niech służą radą, pomagają wyznaczać priorytety i osiągalne cele, a nie tylko stawiają wymagania ponad poprzeczkę możliwości dziecka.
Niech pamiętają by nie porównywać dziecka z jego rodzeństwem. Nigdy też niech nie faworyzują jednego czy drugiego dziecka.
Sami rodzice aby nie skrzywdzić własnego dziecka, żeby nie doszło do konfliktu dziecko - rodzice, powinni zadać sobie poniższe pytania:
- Czy kiedykolwiek dałem mojemu zdolnemu dziecku odczuć, by osiągnęło wyniki dla mnie?
- Czy kładłem zbyt wielki nacisk na istotę dokonań, zamiast dbać o dziecko jako indywidualność?
- Czy niszczę pewność siebie mojego dziecka, obwiniając je o wiele spraw, w miarę jak staje się coraz starsze i bardziej samodzielne?
- Jak reaguję, kiedy moje dziecko jest poirytowane?
- Czy uciekam się do sarkazmu lub wywlekam to, co jest jego słabą stroną?
- Czy sam stanowię odpowiedni wzorzec do naśladowania?
Rodzice powinni wypracować sobie sposoby minimalizowania konfliktów, angażując w wykonywanie różnych czynności i podejmowanie decyzji całą rodzinę.
Dziecko zdolne jest przede wszystkim dzieckiem, a dopiero później dzieckiem zdolnym, dlatego współżycie i współdziałanie w grupie jest niezbędnym elementem jego prawidłowego funkcjonowania w życiu grupy rówieśniczej. Poznając siebie, swoje ponadprzeciętne możliwości dziecko musi jednocześnie czuć, że: akceptacja, tolerancja , życzliwość i empatia ułatwiają kontakty z innymi.
Powinniśmy jednak pamiętać, że nawet bardzo zdolne dziecko jest przede wszystkim dzieckiem i potrzebuje dużo czasu i przestrzeni aby rozwinąć się jako osoba. Pamiętajmy także, iż dzieci muszą się doskonalić nie tylko intelektualnie, społecznie ale i emocjonalnie. Musimy również pozwolić dzieciom zdolnym popełniać błędy by także mogły na nich się uczyć.