Dysleksja

Metody zapobiegające powstawaniu dysleksji.

Niektóre dzieci, mimo dobrej sprawności intelektualnej, nie mogą nauczyć się czytać i pisać za pomocą powszechnie stosowanych metod. Jeżeli u dziecka stwierdza się opóźnienie rozwojowe w zakresie funkcji percepcyjno-motorycznych nie wynikających z wady wzroku czy słuchu, mówimy, że ma ono specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu.

Dla określenia specyficznych trudności w uczeniu się czytania i pisania używa się terminu dysleksja rozwojowa. Przyczyną dysleksji rozwojowej mogą być mikrouszkodzenia tych części kory mózgowej, które są odpowiedzialne za rozpoznawanie słyszanych głosek, widzianych liter oraz łączenia ich w wyrazy.

Zaburzenia w rozwoju utrudniają dzieciom nabycie umiejętności czytania i pisania w przewidywanym przez program nauczania czasie. Dlatego też, konieczne jest podjęcie pracy stymulacyjno-wyrównawczej, w celu niwelowania tych zaburzeń jeszcze w przedszkolu.

Trudności w czytaniu i pisaniu dostrzegane są najczęściej dopiero w początkowym okresie nauki szkolnej. Tymczasem już w wieku przedszkolnym można zauważyć objawy charakterystyczne dla dzieci z tzw. ryzyka dysleksji. Dysleksję bowiem wymienia się jako jedną z najistotniejszych przyczyn niepowodzeń szkolnych.

Symptomy zaburzeń typu dyslektycznego u dzieci w wieku przedszkolnym:

• obniżona sprawność ruchowa,
• zaburzona orientacja w przestrzeni i schemacie własnego ciała,
• trudności z wykonywaniem precyzyjnych ruchów w zakresie samoobsługi,
• obniżona sprawność manualna - niechęć do wykonywania prac plastycznych i graficznych,
• opóźnienie rozwoju mowy, wadliwa wymowa,
• trudności z zapamiętywaniem wierszy, piosenek, materiału uszeregowanego w serie i sekwencje,
• mylenie nazw zbliżonych fonetycznie,
• trudności w różnicowaniu głosek podobnych,
• zaburzenia analizy i syntezy głoskowej i sylabowej.

Współwystępowanie wielu z wymienionych objawów pozwala przypuszczać, iż dziecko może mieć pewne specyficzne problemy z nauką czytania i pisania w szkole. Dlatego też warto jak najwcześniej rozpocząć działania profilaktyczne. Myśląc o przyszłości dziecka, o momencie pójścia dziecka do szkoły i konfrontacji z rówieśnikami, powinniśmy już w wieku przedszkolnym prowadzić z dziećmi pracę korekcyjno- kompensacyjną w celu niwelowania tych opóźnień.  Jest to właściwa, konieczna i skuteczna droga do tego, aby dziecko ryzyka dysleksji nie stało się uczniem z dysleksją.

Należy wykorzystać ten okres tym bardziej, że jest to moment gdy dziecko z natury jest ciekawe świata i chętnie się uczy.

Jak możemy pomóc małemu dziecku by ułatwić mu start w szkolne progi?

Aby dziecko nie było dotknięte dysleksją, należy stymulować rozwój pamięci, wzroku, słuchu i funkcje mowy. Jak to robić?
Elżbieta Szymankiewicz, pracownik Akademii Pomorskiej w Słupsku podaje niżej wymienione przykłady, które możemy zastosować zarówno na spacerze w parku, podczas jazdy samochodem, w domu, w piaskownicy, po prostu wszędzie.

 
Ćwiczenia funkcji wzrokowej:

• Zbierać kasztany wśród liści,
• Segregować liście według kształtu, guziki, klocki. Również według koloru, wielkości, grubości itp.
• Wyszukiwać wokół przedmioty w kształcie koła, trójkąta, kwadratu itp.
• Zbierać grzyby, jagody, muszelki,
• Rozpoznawać marki samochodów,
• Układać puzzle lub pociętą widokówkę,
• Układać klocki według wzoru,
• Bawić się Sudoku,
• Grać w domino, loteryjki, dobieranki,
• Wyrywać w ogródku tylko chwasty,
• Wyszukiwać różnice między obrazkami lub jednakowe, powtarzające się przedmioty na kilku obrazkach,
• Rozpoznawać przedmioty tylko przez dotyk z zawiązanymi oczami,
• Układać figury lub układ figur np. według wzoru,
• Bawić się w „Dyrygenta” (Jedno dziecko wychodzi z sali, reszta ustala kto będzie dyrygentem. Dyrygent podaje jakiś ruch, np. tupie nogą, reszta dzieci w kole naśladuje ruchy dyrygenta. Dyrygent zmienia ruch, a reszta czyni, tak jak on. Osoba wracająca zza drzwi musi odgadnąć, kto jest dyrygentem),
• Rozpoznać, z czyich części składa się zwierzę na obrazku (kita lisa, grzebień koguta, nogi konia, uszy słonia, grzywa lwa itp.),
• Grać w: figurix, tutti frutti, Piotrusia (karty).

 Ćwiczenia pamięci:

• Uczyć się wierszyków na pamięć, piosenek (śpiewać, recytować
• w teatrzyku domowym),
• Po wysłuchaniu bajki opowiadać na pytania dotyczące jej treści,
• Zapamiętać przedmioty leżące np. na stole,
• Po wspólnym obejrzeniu pomieszczenia mało znanego- odpowiadać czy zdanie dotyczące pomieszczenia jest prawdziwe, czy fałszywe (dziecko ma zamknięte oczy), np. Czy na ścianie wiszą dwa obrazy?
• Po wspólnym obejrzeniu pomieszczenia dobrze znanego - po dokonaniu zmiany - opowiedzieć co się zmieniło (może dotyczyć także zmiany w ubraniu, makijażu jakieś osoby),
• Grać w „memory”, „memo”, „superpamięć” (tj. odszukiwać jednakowe pary np. obrazków lub wyrazów wśród zakrytych przez odkrywanie jednocześnie dwu elementów),
• Zapamiętać i narysować układ figur różniących się np.kształtem, wielkością i położeniem (wyżej, niżej),
• Zapamiętać szczegóły podanego obrazka, by po obejrzeniu go opowiadać na pytania, np. Czy wróżka miała na ramieniu kruka?
• Zapamiętać i powtórzyć ciąg cyfr, liter, wyrazów,
• Zapamiętać, powtórzyć i wykonać kilka poleceń podawanych na raz (np. wstań, wyjdź za drzwi, zapukaj trzy razy),

 Ćwiczenia funkcji słuchowych i językowych:

• Identyfikować sygnały dźwiękowe z otoczenia, np. rozpoznawać głosy zwierząt, szukać ptaków śpiewających w lesie, wsłuchiwać się w odgłosy z ulicy lub lasu i je rozpoznawać,
• Identyfikować tego kto „to” powiedział (po głosie) - np. zgadnij kto cię woła lub kto do ciebie mówi przez telefon,
• Naśladować dźwięki z otoczenia, ton i barwę głosu znanych osób,
• Rozpoznawać dźwięki różnych instrumentów,
• Szukać ukrytego, cykającego budzika lub dzwoniącego telefonu,
• Rozpoznawać głosy wydawane przez przedmioty uderzające
• o siebie (gumka, klocek, szklanka, łyżka), upadające oraz przesypywane (piasek, kasza, groch)
• Bawić się w głuchy telefon
• Zgadywać po usłyszeniu, co zrobiłam z gazetą - np. czy podarłam, zmięłam, powachlowałam się?,
• Wyszukiwać to, co jest przed nami, za nami, obok nas, po prawej, po lewej, nad nami, pod stołem,
• Grać w bingo,
• Uczyć się rymowanych wierszyków i tak zwanych  wyliczanek, wyklaskiwać je,
• Rymować, łączyć wyrazy w rymy,
• Bawić się w „coś w pobliżu K” (wyróżniać tym samym głoski na początku wyrazu),
• Wyróżniać głoski w środku, na końcu wyrazu, dzielić wyrazy na sylaby, głoski,
• „składać wyrazy z usłyszanych sylab, głosek,
• Rozpoznawać różnice między parami wyrazów różniących się jedną głoską, np. piórko- biurko, kosa- koza, proszki- prążki,
• Bawić się w pociąg wyrazowy (mówiony) – podawać wyraz , który zaczyna się na tę samą literę (sylabę), na którą poprzedni się kończy,
• Podawać wskazaną, np. trzecią, głoskę lub sylabę w wyrazie,
• Podawać lub wyszukiwać w tekście mówionym wyrazy z określoną cząstką (np. –ów), sylabą, (np. –sto-, jak w wyrazach: prostokąt, listopad, często, gęsto,
• Liczyć ile razy podana głoska występuje w usłyszanym wyrazie (np. ile razy w wyrazie okolica występuje o) lub zdaniu,
• Wystukiwać (wyklaskiwać) zasłyszany rytm,
• Pokazywać obiema rękami jednocześnie następujące części ciała (kilka razy, coraz szybciej): głowa, ramiona, kolana, pięty, kolana, pięty, kolana, pięty, głowa, ramiona, kolana, pięty, uszy, oczy, usta, nos,
• Rozwiązywać zagadki, krzyżówki, rebusy.

Celem tych ćwiczeń jest nie tylko wyrównywanie opóźnień i dysharmonii rozwojowych już istniejących, ale także zapobieganie powstawaniu zaburzeń emocjonalnych, które mogą być przyczyną nieprawidłowego kształtowania się osobowości dziecka.

Pamiętajmy jednak, że dysleksja nie przekreśla możliwości odniesienia sukcesu w nauce szkolnej i skazuje dziecko na porażkę. Pamiętajmy jednak, że tylko wczesna diagnoza może pomóc dziecku i sprawić, że będzie ono czerpać przyjemność z pobytu w szkole i zdobywania wiedzy.

Historia pokazuje nam, że w przeszłości wielu wybitnych ludzi było dyslektykami, a jednak świetnie radzili sobie w życiu zapisując się w pamięci wielu. Byli to:

• Tomasz Alwa Edison, słynny wynalazca (1847-1931)
• Albert Einstein, twórca teorii względności(1879- 1955)
• Winston Churchill, brytyjski mąż stanu (1874- 1965)
• Agata Christie, autorka powieści kryminalnych (1891- 1976)
• Hans Christian Andersen, autor baśni dla dzieci (1805- 1875)

 

Na stronie http://serwisy.gazeta.pl/edukacja/1,52303,1186646.html  każdy zainteresowany może przeprowadzić test opracowany przez Martę Bogdanowicz i sprawdzić czy jego dziecko jest zagrożone dysleksją.

Opracowała mgr Małgorzata Porębska.